Στις 28 Ιουνίου του 1914, ένας Σέρβος φοιτητής δολοφόνησε τον διάδοχο του θρόνου της Αυστρίας και τη σύζυγό του, στο Σεράγεβο. Αμέσως, η Αυστροουγγαρία κήρυξε πόλεμο στη Σερβία.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε γνωστός και ως Μεγάλος Πόλεμος, καθώς ήταν η πρώτη γενικευμένη πολεμική σύγκρουση στην οποία πήραν μέρος όλες οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ήταν η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα έζησε μία τόσο διευρυμένη σύγκρουση που κόστισε περισσότερες από 18 εκατομμύρια ζωές! Τι ήταν αυτό που πυροδότησε έναν τόσο καταστροφικό πόλεμο που κράτησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια (1914 – 1918); Οι βαθύτερες αιτίες του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου βρίσκονται στις οικονομικές συνθήκες της εποχής και στην ανάγκη πολλών κρατών να επεκτείνουν τα εδάφη τους, ώστε να εξασφαλίσουν πρώτες ύλες και νέες αγορές.
Για παράδειγμα, η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας χάρη στην εξέλιξη της βιομηχανίας, οδήγησε στον ανταγωνισμό με την Αγγλία ως προς το μονοπώλιο νέων αγορών που θα διοχέτευαν τα προϊόντα τους. Η Γαλλία, από την άλλη, ήθελε να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της, την Αλσατία και τη Λωραίνη, που είχαν περάσει στα χέρια της Γερμανίας. Επίσης, η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε οδηγήσει στη δημιουργία διαφόρων μικρών κρατών στα Βαλκάνια. Η Αυστροουγγαρία λοιπόν, ανταγωνιζόταν με τη Ρωσία για το ποια θα επικρατούσε στην περιοχή. Κι όλα αυτά βέβαια, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν το έβαζε κάτω και ήθελε να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της.
Είναι αντιληπτό πως τα κράτη ήταν έτοιμα για πόλεμο. Το μόνο που έλειπε ήταν μία αφορμή. Δεν άργησε να δοθεί. Στις 28 Ιουνίου του 1914, ένας Σέρβος φοιτητής δολοφόνησε τον διάδοχο του θρόνου της Αυστρίας και τη σύζυγό του, στο Σεράγεβο. Αμέσως, η Αυστροουγγαρία κήρυξε πόλεμο στη Σερβία.
Ήδη, από τα τέλη του 19ου αιώνα, τα διάφορα κράτη υπέγραφαν μεταξύ τους συμφωνίες συνεργασίας, ώστε να διεκδικούν καλύτερα τα συμφέροντά τους. Έτσι, ο Μεγάλος Πόλεμος δεν άργησε να παρασύρει ολόκληρη την Ευρώπη, με μορφή χιονοστιβάδας.
Χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, στις Ενωμένες Δυνάμεις ή αλλιώς Αντάντ (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ρωσία, Η.Π.Α.) και τις Κεντρικές Δυνάμεις ή αλλιώς Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Βουλγαρία).
Τελικά ο πόλεμος τελείωσε στις 11 Νοεμβρίου 1918, με επικράτηση των δυνάμεων της Αντάντ. Το αποτέλεσμα ήταν να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό ο χάρτης της Ευρώπης, αλλά και να διαλυθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δυστυχώς όμως, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μόνο η αρχή. Λίγα χρόνια μετά η ανθρωπότητα θα ζούσε έναν ακόμα πιο καταστροφικό πόλεμο. Το Δεύτερο Παγκόσμιο.
Συμμαχίες και ανακατατάξεις
Το 1915 η Βουλγαρία συμμάχησε με τις Κεντρικές Δυνάμεις, οι οποίες, έχοντας και τη συνεργασία του σουλτάνου, σχεδόν κυριάρχησαν στα Βαλκάνια. Η Αντάντ, για να ανοίξει τα Στενά και να βοηθήσει τη Ρωσία, οργάνωσε μεγάλη επιχείρηση κατάληψης των Δαρδανελίων (Φεβρουάριος 1915), που αποκρούστηκε, όμως, από τον οθωμανικό στρατό. Τότε η Αντάντ αποβίβασε στρατεύματά της στη Θεσσαλονίκη (Οκτώβριος 1915) και μετέφερε τον πόλεμο στην Ελλάδα, που παρέμενε ακόμη ουδέτερη. Παράλληλα, η Ιταλία εγκατέλειψε τους έως τότε συμμάχους της, τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία, και συμμάχησε με την Αντάντ, αφού έλαβε υποσχέσεις ότι μετά το τέλος του πολέμου θα της παραχωρηθούν εδάφη, ανάμεσα στα οποία και τμήμα της Μικράς Ασίας.
Οι επιχειρήσεις το 1916 Τον Φεβρουάριο του 1916 οι Γερμανοί έκαναν μεγάλη επίθεση στο Βερντέν, η οποία κόστισε χιλιάδες νεκρούς αλλά δεν άλλαξε τα δεδομένα. Η γαλλοβρετανική επίθεση στο Σομ επανέφερε το δυτικό μέτωπο στην αρχική θέση του.
Η καμπή του 1917 Το 1917 άρχισαν να αποκαλύπτονται οι κοινωνικές διεργασίες που είχε πυροδοτήσει ο πόλεμος. Στη Γαλλία, όπου είχε αναπτυχθεί ένα ισχυρό αντιπολεμικό κίνημα με σοσιαλιστική ιδεολογία, εκδηλώθηκαν ανταρσίες στο μέτωπο που καταπνίγηκαν με εκτελέσεις δεκάδων Γάλλων στρατιωτών. Στη Ρωσία εκδηλώθηκε, τον Φεβρουάριο του 1917, επανάσταση που ανέτρεψε τον τσάρο. Η φιλελεύθερη ρώσικη κυβέρνηση, που θέλησε να συνεχίσει τον πόλεμο, ανατράπηκε από νέα σοσιαλιστική επανάσταση τον Οκτώβριο του 1917. Η σοσιαλιστική Ρωσία σύναψε αμέσως συνθήκη ειρήνης με τη Γερμανία (συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ, 3 Μαρτίου 1918) και αποσύρθηκε από τον πόλεμο. Σχεδόν ταυτόχρονα συμμάχησαν με την Αντάντ οι ΗΠΑ (Απρίλιος 1917), που με τους 1.000.000 περίπου στρατιώτες και τα άφθονα υλικά μέσα που διέθεσαν επηρέασαν καταλυτικά την έκβαση του πολέμου. Επίσης, τον Ιούνιο του 1917 εισήλθε στον πόλεμο και η Ελλάδα ως σύμμαχος της Αντάντ, μετά από βαθιά εσωτερική κρίση.
Προς το τέλος του πολέμου Το φθινόπωρο του 1918, οι Κεντρικές Δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους άρχισαν να συνθηκολογούν. Στη Γερμανία ξέσπασε σοσιαλιστική επανάσταση που ανέτρεψε τον κάιζερ Γουλιέλμο Β‘ και έφερε στην εξουσία το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ο πόλεμος άφησε πίσω του περίπου 8.000.000 νεκρούς, περίπου 20.000.000 τραυματίες και τεράστιες υλικές καταστροφές. Η Ευρώπη έβγαινε από αυτόν αλλαγμένη, εξαντλημένη και με την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της κλονισμένη.
